Η μεταβαλλόμενη στάση του Πάουελ
Γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι ο πρόεδρος της Federal Reserve Jerome Powell δεν είναι ούτε απολιτικός ούτε εξαρτάται καθαρά από δεδομένα. Οι πράξεις του μιλούν από μόνες τους. Όταν ο Πάουελ επρόκειτο να ανανεωθεί, διατήρησε τα επιτόκια κάτω από το 1% και διεύρυνε σημαντικά τον ισολογισμό της Fed, αποφεύγοντας ελάχιστα να ξεπεράσει το όριο των 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια άνευ προηγουμένου επίδειξη νομισματικής δημιουργίας. Παρά το γεγονός ότι αντιμετώπιζε υψηλό πληθωρισμό 40 ετών, ο Πάουελ απέρριψε την ιδέα της αύξησης των επιτοκίων κατά τα τρία τέταρτα του τοις εκατό, αποδίδοντας τον πληθωρισμό ως «παροδικό».
Ωστόσο, μετά την επανεπιβεβαίωσή του από τη Γερουσία για δεύτερη θητεία ως προέδρου, ο Πάουελ προχώρησε γρήγορα σε τέσσερις διαδοχικές αυξήσεις κατά τρία τέταρτα του τοις εκατό στα επιτόκια. Πήρε επίσης μέτρα για να μειώσει το μέγεθος του ισολογισμού της Fed, αντιμετωπίζοντας καθυστερημένα το ζήτημα του αφανούς πληθωρισμού.
Ανεπιθύμητες συνέπειες
Αν και αυτές οι κινήσεις της Fed μπορεί να έχουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα που περιλαμβάνουν επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης και αύξηση της ανεργίας, είναι απαραίτητες για την αποτροπή φούσκες περιουσιακών στοιχείων και τα προβλήματα που προκαλούνται από τεχνητά χαμηλά επιτόκια. Τον Μάρτιο του 2023, μια σειρά από κατάρρευση τραπεζών απέδειξε πόσο κρίσιμο είναι να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα.
Επιπλέον, εάν ο Πάουελ είχε αφήσει τα επιτόκια να αυξηθούν φυσικά για να αντισταθμίσουν τα ομοσπονδιακά ελλείμματα πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων, η οικονομία πιθανότατα θα είχε σταματήσει καθώς οι κρατικές δαπάνες παραγκωνίζουν τον ιδιωτικό τομέα. Το κόστος εξυπηρέτησης του ομοσπονδιακού χρέους θα είχε φτάσει σε αστρονομικά επίπεδα, δυνητικά ξεπερνώντας το τρέχον ετήσιο επιτόκιο του 1 τρισεκατομμυρίου $.
Διατηρώντας τα επιτόκια πολύ χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα, τόσο η κυβέρνηση όσο και οι καταναλωτές έχουν συσσωρεύσει εκπληκτικό χρέος, τροφοδοτώντας τις δαπάνες αλλά και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια μελλοντική κατάρρευση. Ο ίδιος ο Πάουελ προειδοποίησε για αυτό τον Οκτώβριο του 2012, όταν προειδοποίησε ότι τα επίμονα χαμηλά επιτόκια ενθαρρύνουν την υπερβολική ανάληψη κινδύνων και τροφοδοτούν μια φούσκα που θα οδηγούσε σε σημαντικές απώλειες όταν τελικά ανέβουν τα επιτόκια.
Πολιτικοί παράγοντες στο παιχνίδι
Το μέλλον της θητείας του Πάουελ ως προέδρου στη Fed εξαρτάται από την επανεκλογή του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι σκοπεύει να αντικαταστήσει τον Πάουελ εάν του δοθεί η ευκαιρία. Έχοντας αυτό υπόψη, η πιθανότητα επιστροφής σε χαμηλά επιτόκια και αυξημένης δημιουργίας χρήματος, παρέχοντας βραχυπρόθεσμη ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και αποτρέποντας μια βαθύτερη κρίση του τραπεζικού τομέα, γίνεται εμφανής. Ωστόσο, τέτοιες πολιτικές θα προετοίμαζαν επίσης το δρόμο για μια αναζωπύρωση του πληθωρισμού, αν και αυτό μπορεί να αποτελέσει σημαντική ανησυχία παρά μόνο μετά τις εκλογές του 2025.
Μάθηση από λάθη του παρελθόντος
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Federal Reserve φαίνεται να επαναλαμβάνει τα καταστροφικά λάθη της δεκαετίας του 1970. Μετά την επιτυχή καταπολέμηση του πληθωρισμού, η Fed επανέλαβε τις πρακτικές δημιουργίας χρήματος, με αποτέλεσμα ακόμη πιο σοβαρό πληθωρισμό και την ανάγκη για επιθετικά μέτρα του τότε προέδρου της Fed, Paul Volker. Οι επακόλουθες αλλεπάλληλες υφέσεις το 1980 και το 1981-82 άφησαν διαρκή αντίκτυπο.
Κατανόηση αυτής της ιστορίας, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ιδρύματα όπως η Fed θα πρέπει να είναι περιορισμένα στην εξουσία τους. Ακόμη και ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν επέλεξε να αντικαταστήσει τον Βόλκερ με τον Άλαν Γκρίνσπαν το 1987, οδηγώντας τελικά σε πολιτικές εύκολου χρήματος που συνέβαλαν σε μεγάλες οικονομικές κρίσεις, συμπεριλαμβανομένης της διάσωσης της Long Term Capital Management και της φούσκας των στεγαστικών κατοικιών.
Συνοπτικά, είναι καιρός να διαλύσουμε την πεποίθηση ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα υπό τον Πάουελ λειτουργεί ως απολιτικό όργανο. Οι ενέργειες του Πάουελ δείχνουν μια πιο διαφοροποιημένη πραγματικότητα. Πρέπει να αναγνωριστούν οι συνέπειες της αλόγιστης διατήρησης χαμηλών επιτοκίων και η υπερβολική δημιουργία χρήματος. Μειώνοντας την επιρροή της, η Fed μπορεί να αποτρέψει μελλοντικές κρίσεις και να προωθήσει ένα πιο σταθερό οικονομικό περιβάλλον.